Signaalanalyse
Aanleiding
Naar aanleiding van het geschreven onderzoeksrapport 'Jeugd en riskant gedrag 2011' van het Trimbos instituut hebben wij een aantal signalen geanalyseerd omtrent onze doelgroep die hieronder weergegeven zijn. Door middel van dit onderzoeksrapport hebben wij gekozen voor 'rokende en niet-rokende scholieren op het voortgezet onderwijs met de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar' als doelgroep. Wij hebben hiervoor gekozen omdat we uit de gegevens konden aflezen dat een groot aantal scholieren al vroeg in aanraking komt met roken.
Hoeveel scholieren hebben ooit gerookt?
36% van alle scholieren op het voortgezet onderwijs hebben ooit gerookt. Bij de jongens ligt het percentage iets hoger dan bij de meisjes (38% om 34%) maar het verschil is niet significant, zie figuur 3.1(Trimbos Instituut, 2011). Op 12-jarige leeftijd heeft 1 op de 10 leerlingen gerookt waarbij kan worden geconstateerd dat het verschil tussen jongens en meisjes redelijk duidelijk aanwezig is (15% om 7%). Op 16-jarige leeftijd heeft maar liefst 55% van alle scholieren zeker één keer gerookt. Dit is een signaal dat op deze leeftijden het roken zeker actief is.
Hoeveel scholieren roken dagelijks?
7% van alle scholieren roken dagelijks. Het verschil tussen jongens en meisjes is niet significat, 9% bij de jongens en 6% bij de meisjes, zie figuur 3.3 (Trimbos Instituut, 2011). Onder de 12- en 13-jarigen scholieren op het voortgezet onderwijs zitten nauwelijks dagelijkse rokers (minder dan 2%). Dit signaal is postief, maar dient wel in stand te worden gehouden. Vanaf de leeftijd van 14 jaar constateren we wel een toename. Onder 14-jarige scholieren op het voortgezet onderwijs zitten 5% dagelijkse rokers. Een belangrijk signaal is dat dit percentage toeneemt na mate de leeftijd hoger wordt en na mate de leeftijd richting de 17 en de 18 gaat. Dit percentage neemt dan toe tot een percentage van 16%.
Hoeveel sigaretten roken scholieren gemiddeld per dag?
Het percentage van scholieren die meer dan 10 sigaretten per dag roken kan als beperkt worden bestempeld: 4%. De jongens hebben ook hier een iets hoger percentage dan de meisjes, 4% om 3%, zie figuur 3.4 (Trimbos Instituut, 2011). 8% van alle scholieren kan worden beschreven als lichte rokers. Lichte rokers zijn rokers die gemiddeld minder dan één sigaret per dag roken. De overige groep, 7%, rookt gemiddeld tussen de 1 en 10 sigaretten per dag.
Op welke leeftijd beginnen scholieren met roken?
- De gemiddelde leeftijd waarop scholieren roken is 12,8 jaar. Hierbij is geen onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes.
- In de steekproef is de gemiddelde leeftijd 14,4 jaar.
- Jongens experimenteren op een leeftijd van 12,6 jaar.
- Meisjes experimenteren op een leeftijd van 13,1 jaar.
- Vanaf 16 jaar komen er nauwelijks roken meer bij.
- De kans is klein dat scholieren die niet roken op hun zestiende, wel gaan roken als ze zeventien zijn.
Etniciteit en schoolniveau
Kijkend naar de etniciteit kunnen we concluderen dat onder de Marrokaanse jongeren in Nederland de minste rokers worden aangetroffen. Aan de andere kant hebben jongeren van Surinaamse afkomst meer ervaring met het roken van sigaretten. Wat betreft het schoolniveau kunnen we constateren dat bij het VMBO-b de meeste rokers aanwezig zijn en op het VWO de minste rokers worden aangetroffen. Wij hebben tijdens het beschrijven van onze doelgroep echter geen onderscheid gemaakt tussen de etniciteit en het schoolniveau van de scholieren. Wel wordt van de doelgroep verwacht dat ze de Nederlandse taal spreken.
Hoeveel procent van de scholieren denken in de toekomst te gaan roken?
Dit is een interessante vraag. Een ruime meerderheid van de scholieren die afgelopen maand niet hebben gerookt, 62%, denkt in de toekomst zeker nooit te gaan roken. Dat is een goed teken en een sterke motivatie om daadwerkelijk ook niet te gaan roken. 25% van de scholieren zegt dat ze waarschijnlijk niet gaan roken en 0,2% denkt zeker te gaan roken. 3% van de scholieren geeft aan misschien te gaan roken en 10% weet het niet.
Hoe komen de rokers aan sigaretten?
53% van de rokers geeft aan dat ze de sigaretten zelf kopen terwijl 45% van de scholieren het meestal van een ander ontvangt. Denk bijvoorbeeld aan vrienden (38%), ouders (5%) en broer of zus (2%). Een opvallend signaal dat we constateren is dat 38% van de scholieren de sigaretten zelf koopt terwijl deze groep jonger is dan 16 jaar. De Nederlandse wet geeft aan dat het kopen van sigaretten verboden is voor personen onder de 16 jaar. Scholieren die roken halen hun pakje veelal bij de supermarkt (27%), benzinepomp (18%) en bij de tabakswinkel (16%). Rokers die jonger zijn dan 16 jaar halen hun pakje gemiddeld het vaakst bij de benzinepomp (19%).
Conclusie
We kunnen aan de hand van deze gegevens concluderen dat 35% van alle scholieren wel eens in aanraking is gekomen met een sigaret. Maar liefst 55% van de scholieren hebben op hun 16-jarige leeftijd wel eens gerookt. Dit is een relatief hoog percentage. De leeftijd waarop er gemiddeld word begonnen met roken is 12,8 jaar. 7% van alle scholieren roken dagelijks. 62% van de scholieren die niet roken geven aan dit in de toekomst ook niet te gaan doen en dit is een positief signaal omdat de motivatie aanwezig is om er niet aan te beginnen. De plekken waar scholieren hun sigaretten vandaan halen is veelal bij de supermarkt, benzinepomp of tabakswinkel. We kunnen concluderen dat roken vooral in de leeftijd van 14 tot en met 18 jaar een grote toename in percentage kent. Dit neemt niet weg dat de leeftijd van 12 en 13 ook een belangrijk platform vormt voor preventieve ontwikkelingen. Al met al is dit een belangrijke doelgroep om de focus er op te leggen en ervoor te zorgen dat op deze leeftijden bewustzijn wordt gecreërd over het verantwoordelijk omgaan met roken. De cijfers liegen er niet om en nog steeds beginnen een te groot percentage scholieren met roken op het voortgezet onderwijs.
